سیستم دورانی هدایت شونده یا Rotary Steerable System که به اختصار RSS گویند، یکی از ابزارهای مورد استفاده در حفاری جهت‌دار چاه‌های نفت و گاز است که با کمک آن امکان هدایت مته به مسیرهای مورد نظر، بدون آنکه دوران لوله‌ها متوقف گردد، فراهم می‌شود.
با توجه به مشکلات موجود در حفاری کج به وسیله موتور‌های درون چاهی، ابزار RSS در سال‌های 1998 و 1999 به منظور افزایش کارایی و بازدهی حفاری کج، سیستم دورانی هدایت شونده معرفی شد. عرضه فناوری سیستم دورانی هدایت شونده، مشکلات و محدودیت‌های زیادی را که در انواع حفاری‌های انحرافی قبلی وجود داشت، مرتفع می‌سازد.
در طول دو دهه گذشته، سیستم‌های هدایت چرخشی، با تسهیل حفاری سریع و دقیق در شرایط چالش برانگیز، منجر به تحول بزرگی در صنعت حفاری شده‌اند. ابزار RSS که همراه با سنسور‌های هوشمند است در واقع به عنوان یک ربات در ته چاه عمل می‌کند و به صورت اتوماتیک عملیات حفاری را ممکن می‌سازد و در این سیستم داده‌های حفاری اعم از شیب چاه و آزیموت به صورت آنی ثبت می‌شوند.
نحوه عملکرد سیستم دورانی هدایت شونده
در این فناوری که سیستم حفاری هدایت شونده نام گرفته است، دَوران به صورت پیوسته و کنترل شده از سطح زمین به رشته حفاری منتقل می‌شود بدون آنکه به حفاری لغزشی نیاز باشد. گردش مداوم، وزن موثرتری را به مته وارد کرده و نرخ حفاری را به میزان زیادی افزایش می‌دهد. این گردش همچنین به تمیز کردن چاه از طریق انتقال مداوم خرده‌های حفاری به سطح زمین کمک می‌کند.
سیستم دورانی هدایت شونده یا سیستم RSS همچنین کنترل جهت‌گیری چاه را در فضای سه بعدی به شکل قابل توجهی بهبود بخشیده و نتیجه آن، چاهی تمیزتر با دیواره‌هایی صاف‌تر و با عمقی بیشتر است. به‌عبارت‌دیگر، عملیات حفاری با سرعت بیشتر و مشکلاتی کمتر انجام خواهد شد. همچنین خطر گیر رشته حفاری به حداقل رسیده و لوله‌های جداری نیز با مشکلات کمتری به درون چاه رانده می‌شوند.
این کار با استفاده از تجهیزات تخصصی ته چاهی برای جایگزینی ابزارهای متداول مانند «mud motor» صورت می‌گیرد و عموما اندازه‌گیری‌ها توسط مهندسِ حفاریِ جهت‌دار با استفاده از تجهیزات سطح الارض انتقال می‌یابد که سیستم حفاری هدایت شونده به آن پاسخ می‌دهد و به تدریج به سمت مسیر دلخواه هدایت می‌شود. به عبارت دیگر، این ابزار برای حفاری جهت دار با چرخش مداوم رشته حفاری از سطح، بدون نیاز به استفاده از mud motor (لغزش رشته حفاری) طراحی شده است.
معرفی چالش طراحی، ساخت و بهره‌برداری تجهیز حفاری هدایت پذیر دورانی (RSS) و فناوری‌های وابسته
صنعت نفت و گاز بهعنوان یکی از پرچمداران فعالیت‌های اقتصادی نقش پررنگی در پیشرفت و تعالی کشور دارد. جهت استحصال نفت و گاز از مخازن زیرزمینی، صنعت حفاری به عنوان نوک پیکان صنعت نفت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است که یکی از مهمترین و تخصصی‌ترین خدمت از میان خدمات حفاری چاه‌های نفت و گاز، خدمات حفاری انحرافی/ افقی است که با تجهیز سیستم دورانی هدایت شونده یا همان حفاری هدایت پذیر دورانی (RSS) انجام می‌شود.
در همین راستا معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و شرکت ملی نفت ایران به منظور ارتقاء تاب‌آوري ملی و رقابت‌پذيری بين‌المللی و كاهش ارزبری و وابستگی صنعت حفاری و همچنین بهره‌مندی از ظرفیت زيست‌بوم فناوري و نوآوری، چالشی با عنوان ” طراحی، ساخت و بهره‌برداری تجهیز حفاری هدایت پذیر دورانی (RSS) و فناوری‌های وابسته” را مطرح نموده و از طرح‌های فناورانه و نوآورانه در این زمینه حمایت می‌نمایند.
بدین منظور اینوتن از نخبگان، صاحبان ایده و شرکت‌های دانش بنیان و فناور کشور دعوت می‌نماید تا طرح‌های خود را با توجه به رویکردهای پیشنهادی ذکر شده از طریق بخش ثبت نام در صفحه چالش ارسال نمایند.
مشاهده چالش طراحی، ساخت و بهره‌برداری تجهیز حفاری هدایت پذیر دورانی (RSS) و فناوری‌های وابسته
نظر شما درباره سیستم دورانی هدایت شونده چیست؟ در صورتی که نظری درباره این موضوع دارید، خوشحال میشویم آن را با در میان بگذارید. همچنین در صورت تمایل می‌توانید صفحه اینستاگرام اینوتن را دنبال کنید تا از اطلاع رسانی آخرین چالش‌های در حال ثبت نام باخبر شوید.